گروه اسمی ۲

هر گروه اسمی از  یک اسم به عنوان هسته درست می شود که می تواند یک یا چند وابسته  در پیش یا پس از خود بگیرد . ساختمان گروه اسمی را می توان این گونه نشان داد:

(وابسته پیشین ) +هسته +( وابسته پسین)

 مثال: (این)        کتاب      (خواندنی)

پرانتز علامت اختیاری بودن است و عنصر بیرون پرانتز اجباری است ؛ به عبارت دیگر اسم وابسته هم نگیرد باز هم گروه اسمی است چون بالقوه می توان برای اسم ، وابسته  یا وابسته های متعدد آورد .

هسته، مهمترین جزء گروه اسمی است .

هسته ی گروه اسمی، اسم است یا هرچه در حکم اسم باشد . ملاک تشخیص هسته ،اضافه است که به طریق زیر عمل می کند:

1.     وابسته های پیشین به یکدیگر اضافه نمی شوند و در بین آن ها و هسته نیز اضافه وجود ندارد : این دو کتاب

2.     اولین کلمه (اسمی) که نقش نمای اضافه (کسره) می گیرد ، هسته است: کتاب ِ خواندنی

3.     عناصری که پس از هسته قرار می گیرند، وابسته های پسین هستند که بعد از کسره به یکدیگر اضافه می شوند:

کتاب ِ خوب ِ من

در دو مورد زیر وابسته ی پسین بدون نقش نمای اضافه بعد از هسته قرار می گیرد :

الف) نشانه ی نکره : انسانی شریف

شریف وابسته پسین است.

ب) علامتهای جمع "ها" و "ان" که بدون کسره به هسته اضافه می شوند: درختان سبز .

درخت: هسته    ان: وابسته پسین    سبز: وابسته پسین

حداکثر سه وابسته ی پیشین می تواند پشت سرهم پیش از هسته قرار گیرد: همین دو حاج خانم محترم

نکته ی (1): وابسته های پیشین عبارتند از:

صفت اشاره: این – آن – همین – همان – چنین – چنان - ...

صفت مبهم: هر – همه – هیچ – دیگر – فلان – چند - ...

صفت پرسشی: کدام – چه – چند - ...

صفت تعجبی: عجب – چه - ...

صفت شمارشی: (یک – دو - ...) (یکمین – دومین - ...)

صفت عالی: صفت + ترین: بزرگترین، بهترین

شاخص: القاب و عناوین: دکتر، مهندس، حاج

مضاف الیه ها

صفت بیانی: صفت ساده- صفت فاعلی – مفعولی – لیاقت – نسبی و ...

علائم جمع: ها – ان – ون – ین – ات - «ی» نکره

صفت شمارشی: یکم – دوم – سوم - ...

نکته ی (2): وابسته های پیشین (قبل از هسته) و وابسته های پسین (بعد از هسته) مطرح شده به شرطی وابسته اند که همراه هسته باشند. 

نکته ی (3): مضاف الیه، علائم جمع و «ی» نکره بدون هیچ شرطی وابسته ی پسین هستند چرا که همیشه به همراه هسته می آیند.

نکته ی (4): «چند» هم می تواند صفت مبهم باشد(مثال: چند نفر را دیدم) . هم می تواند پرسشی باشد(مثال: چند کتاب خریدی؟)

نکته ی (5): «چه» هم می تواند صفت تعجبی باشد(مثال: چه فیلم جالبی!) و هم می تواند صفت پرسشی باشد(مثال: چه خبر؟)

نکته ی (6): صفات شمارشی«یک – دو – سه - ...» را صفات شمارشی اصلی گویند.

صفات شمارشی«یکمین – دومین – سومین - ...» را صفات شمارشی ترتیبی نوع 1 گویند.

صفات شمارشی«یکم – دوم – سوم - ...» را صفات شمارشی ترتیبی نوع 2 گویند.

نکته ی (7): از میان همه ی انواع «ی» فقط «ی» نکره وابسته ی پسین است ودیگر انواع «ی» وابسته ی اسم محسوب نمی شوند. هم چنین علامت جمع وابسته ی پسین است و آن را جزء هسته نگیرید.

نکته ی (8): عناوین و القاب مانند: آقا، خانم، دکتر، مهندس، پروفسور، سیّد، علامه، استاد، شهید، حاج آقا، سرکار، سرهنگ، دایی، عمه، خاله، کدخدا و ... به شرطی شاخص هستن که بعدشان هسته بیاید و بعدشان کسره نیاید.(البته این شرط برای بقیه ی وابسته های پیشین هم صادق است.)

مثال: او دکتر است. / او دکتر قلب است/ او دکتر حسینی است/

           مسند                               مسند           شاخص

او کیف دکتر را برداشت / او خانه ی دکتر حسینی را بلد نبود/

          مضاف الیه                                        شاخص

نکته ی (9): صفت های بیانی عبارتند از:

-        صفت فاعلی:

بن مضارع +  نده: گوینده، رونده، آیند، ...

بن مضارع + ان: خندان، خرامان، روان، ...

بن مضارع + ا: روا، زیبا، گویا، ...

-        صفت مفعولی: بن ماضی + ه: گفته، دیده، رفته، ...

-        صفت لیاقت: مصدر + ی: دیدنی، شنیدنی، خوردنی، ...

-        صفت نسبی: اسم + پسوند نسبت: ادبی، زرّین، سیمینه، تلفن چی، مردانه، جسمانی، ...

-        صفت های عادی(ساده): خوب، زشت، خوش رنگ، ...

نکته ی (10): هسته ی گروه اسمی اولین اسمی است که در گروه اسمی کسره دارد.   (به جز یک استثناء که در نکته ی 12 به آن اشاره می کنیم).

مثال: در گروه زیر هسته چیست و وابسته های پیشین و پسین کدامند؟

«همین دو ماهی بزرگ قزل آلای رودخانه»

هسته: ماهی (اولین واژه ای که کسره دارد)

وابسته های پیشین: همین(صفت اشاره) – دو(صفت شمارشی)

وابست های پسین: بزرگ(صفت بیانی) – قزل آلا(مضاف الیه) – رودخانه(مضاف الیه)

نکته ی (11): اگر هیچ کلمه ای در گروه اسمی کسره نگیرد آخرین کلمه، هسته است.

مثال: کدام دو میز؟

هسته: میز

نکته ی (12): استثنای نکته ی 10، صفتِ مبهم «همه، تمام، کل» است. اگر «همه» کسره هم بگیرد، صفت مبهم و وابسته ی پیشین است.

مثال: «همه ی دانش آموزان»

هسته: دانش آموز

وابسته ی پیشین: همه(صفت مبهم)/ وابسته ی پسین: ان(علامت جمع)/

*    لازم به ذکر است که بعضی اعتقاد دارند در چنین ترکیباتی «همه» چون کسره دارد هسته است و   «دانش آموز» وابسته ی پسین و مضاف الیه؛ اما نظر کنکور سراسری همان است که در نکته ی 12 مطرح شده است و کنکور سراسری «همه» را در چنین ترکیباتی «صفت مبهم» به حساب آورده است. کافی است مراجعه کنید به سؤال 11 کنکور سراسری سال 84 رشته ی هنر و سؤال 13 کنکور سراسری سال 85 رشته ی زبان(ما این دو سؤال را در قسمت تست های این بخش آورده ایم.)

نکته ی (13): دو صفت مبهم «دیگر و چند» می توانند پس از هسته هم بیایند.

مثال: دیگر کتاب = کتاب دیگر / چند کار = کاری چند