حرف اضافه و متمّم

#دانش_زبانی
#حرف_اضافه  #متمم

✅ «متمِّم» واژه‌ای عربی است و به معنی «آنچه باعث تکمیل و تمام شدن چیز دیگر باشد.»

بعضی از جمله‌ها مفهومشان فقط با نهاد و فعل کامل می شود.
مانند: مهمانها آمدند.     دوستم صحبت می کند.

اما بعضی از جمله‌ها علاوه بر نهاد و فعل، نیاز به بخش دیگری دارند که مفهوم جمله را کامل کند.
مانند: رزمندگان جنگیدند.
شاید در ذهنتان این سوال به وجود بیاید که با کی جنگیدند؟ برای چه؟ در کجا؟

وقتی می‌گوییم رزمندگان با دشمن برای حفظ میهن در جبهه‌ها جنگیدند، مفهوم جمله کامل تر می شود.
🔸 به این بخش ها که تمام کننده مفهوم جمله هستند، « متمم » می‌گویند.
متمم‌ها معمولاً همراه با حروفی مانند: با، در، برای و ... به کار می‌روند که معنای خاصی ندارند. به این حروف، «حرف اضافه» می‌گویند.

🔷 حروف اضافه پرکاربرد: از، در، به، با برای / چون، جز، روی، بدون/ مثل، مانند، بر، بی، تا + را (با ریتم بخونید و حفظ کنید)

🔸 بنابراین حرف اضافه «نشانه متمم» است و می‌توان گفت:
🔷 متمم کلمه‌ای است که در جمله بعد از حرف اضافه می‌آید.
مانند: از ظلمت خود رهایی م ده / با نور خود آشنایی‌ام ده
از: حرف اضافه، ظلمت: متمم
با: حرف اضافه، نورِِ خود: متمم

📌 یک جمله می‌تواند چندین حرف اضافه و چندین متمم داشته باشد.
مانند: برادرم با دوچرخه از صبح تا ساعت ۱۰ برای خرید نان به بیرون رفته است.

📚 بیش تر بدانید:

۱- کلمه « چون » به معنای  « مانند » حرف اضافه است. مانند:
موهایش چون برف سفید بود.
      چون: حرف اضافه      برف:  متمّم
واژه «چون» به معنی «اگر»، «زیرا» یا « وقتی که » باشد، حرف اضافه نیست بلکه حرف ربط است.

۲- کلمه ی « تا » وقتی حرف اضافه است که  مفهوم انتها و پایان چیزی را در زمان یا مکان برساند . مانند :
آزمون فارسی از درس اول تا پایان درس هشتم است.

۳- حرف « را » در اصل نشانه مفعول است اما در بعضی متون قدیمی به جای حرف اضافه « به، از، برای » به کار می‌رود. مانند:
لقمان را گفتند: ..... یعنی به لقمان گفتند.
لقمان را پرسیدند: ..... یعنی از لقمان پرسیدند.
پدر را کاری پیش آمد.  یعنی برای پدر کاری پیش آمد.

۴ـ کلمات زیر نیز حرف اضافه هستند که در متون کهن کاربرد داشتند.
اندر: به معنی « در »     خون اندر آن خشک شده بود.
از بهرِ: به معنی «برای»    ای تن! رنج ازبهرِ خدای بکش

به کردارِ: به معنی مثل و مانند  بزد بر زمین بر به کردارِ شیر

۵- بعضی کلمات مثل: که، و، اما، اگر، ولی ... حرف اضافه نیستند بلکه حرف ربط هستند.

۶- بعضی کلمات دارای پیشوند «بر» یا «با» هستند و اینها حرف اضافه نیستند. مانند:
برداشتم، برگشتند، باهوش

📝 تمرین:

۱- کدام یک از حروف « را »، حرف اضافه‌ است؟
الف) تو را آسودگی باید مرا رنج
ب) مرا در دام‌ها بسیار بستند.

✏️ پاسخ: « تو را » به معنی « برای تو » و « مرا رنج » به معنی « برای من رنج » است و حرف اضافه اند.
در جمله دوم « را » نشانه مفعول است.

۲- حروف اضافه و متمم را پیدا کنید.
گر برکَنَم دل از تو و بردارم از تو مِهر / آن مهر بر که افکنم، آن دل کجا برم؟
🔑 برکنم و بردارم فعل پیشوندی است و حرف اضافه ندارد.